In liefde losgelaten
Mam.. we hadden je zo graag nog om ons heen gehad.. maar het ging niet meer.. je lijf was op..
Vrijdag 16 april. In de loop van de ochtend kwam ik de wekelijkse boodschappen brengen. Ze had al een aantal weken pijn, een wandelende pijn die niet te verklaren was. De huisarts was al meerdere keren ingeschakeld en de dag ervoor hebben we bloed laten prikken en foto’s van de longen laten maken. Maar die ochtend kon ik er niet meer omheen. Mama zat er zo verloren bij, zo verslagen kende ik haar niet, dit was echt goed mis. Die vrijdag hebben we uren en uren op de spoed eisende hulp doorgebracht om vervolgens ’s avonds laat verbijsterd weer huiswaarts te keren. Kanker.. een tumor van zeker 11cm doorsnede in haar maag.
In de twee weken die volgden is ze in razend tempo achteruit gegaan. Mama was niet het type om ergens het gras over te laten groeien, ze was een aanpakker en ook haar ziekbed is zo verlopen. Elke dag was ik weer angstig voor wat ik aantrof, elke dag kon ze weer iets minder..
Nou is de dood de afgelopen jaren vaker ter sprake gekomen maar nu konden we er met geen mogelijkheid meer omheen. De dag na de diagnose zijn we begonnen met alles door te spreken, en ja ook ik ben een aanpakker dus hoewel we maar kort de tijd hadden hebben we wel alles door kunnen spreken wat belangrijk was. De kleding welke ze in de kist zou dragen, de muziek tot aan het woord ‘Uitgespeeld..’ mama wist dat ik dit op haar kaart wilde zetten en vond het goed bedacht!
Toen het uiteindelijk zo ver was en ik de kaart daadwerkelijk moest maken kwam ik ook de volgende tekst tegen ‘Herinner mij niet in sombere dagen. Herinner mij in de stralende zon. Herinner mij hoe ik was, toen ik nog alles kon.’, en hoewel ik de tekst te cliché voor op de kaart vond is het wel een tekst waar ik me helemaal in kan vinden.
Want hoewel ik de laatste weken met mama ontzettend dierbaar vond waren ze ook erg zwaar en vol zorgen.. ik denk zelf dan ook liever terug aan hoe ze was, toen ze alles nog kon.
Aan hoe vroeger thuis alles eigenlijk altijd kon en mocht.. het was mama niet gauw te gek. Nu.. jaren en jaren later hoor ik van jeugdvriendinnen terug hoe graag ze bij mij thuis kwamen. Hoe fijn ze het vonden dat het zo relaxt was en hoe ze mijn moeder die altijd thuis was zo lief vonden. Ik vond het toen zo normaal.. maar sinds ik zelf moeder ben ben ik in gaan zien dat het allemaal niet zo vanzelfsprekend was. Ik heb het idee dat ook de vriendjes en vriendinnen van mijn kinderen graag bij ons thuis komen omdat bij ons zoveel mag en kan, een direct gevolg van mijn eigen jeugd. Wat is het fijn om door te kunnen geven wat ik zelf als zo fijn heb ervaren. Op haar sterfbed heb ik haar nog kunnen bedanken voor de zorgeloze jeugd die ik heb gehad, voor het feit dat ik niets te kort kwam. Genoeg te eten, genoeg kleding om te dragen en elk jaar op vakantie.
Met z’n vieren in de auto, caravan erachter en gaan. Nou tot aan de eerste pomp in ieder geval want als ik mijn ouders mag geloven waren we de straat amper uit of moest ik poepen. Tja, vakantiespanning..
In mijn vroege tienerjaren hebben mijn ouders Hongarije ontdekt, de liefde voor dit land was na 1 vakantie al aanwezig en in de jaren die volgden legden we dan ook iedere zomer deze 1400km naar het Balatonmeer af. We deden het rustig aan, pap reed alleen want hoewel mama haar rijbewijs had kon ze geen auto rijden. 3 dagen waren we onderweg.. er werd tussendoor uitgebreid gestopt om te rusten en te eten. Bij aankomst werd de caravan op z’n plek gezet, voortent er aan en moeders dook in d’r campingstoel om er eigenlijk niet veel meer uit te komen. Een dag voor haar overlijden heb ik nog herinneringen met haar opgehaald over onder andere Hongarije. Ik vroeg haar of ze überhaupt wel eens in t Balatonmeer was geweest.. 1x zei ze.
Waar ze wel haar stoel voor uitkwam was haar accordeon, die ging trouw elk jaar mee en zodra die uit de caravan werd gehaald was ik vertrokken. Als puber zijnde zit je er namelijk niet echt op te wachten dat je moeder de aandacht van de halve camping trekt met haar accordeon maar oh wat kon mama hier van genieten. Dat ze niet het enige muzikale talent op de camping was bleek wel toen die ene vakantie die Hongaar met zijn klarinet er ineens naast stond.. het kon dus nog gênanter! Nu hoor ik als ik mijn ogen sluit haar accordeon galmen in mijn hoofd.. en wat voel ik me trots! Mam wat was je toch een sfeermaker!
Ze hield er van, van sfeer maken. Ze hield van een hapje, een drankje en van gezelligheid met mensen om haar heen. Mama had ook altijd alles onder controle, oh komt er 40 man eten? Prima! Ze maakte salades en bowl en niemand kwam ook maar iets te kort.
Mama had echt altijd alles onder controle, ze regelde alles. Kwam al haar afspraken na en was altijd op tijd. Die tijd was belangrijk voor haar, werkelijk overal in huis waren klokjes, wekkers en horloges.. ik heb er ook maar eentje meegegeven in de kist.. want hoewel we dit dan net niet besproken hadden ben ik er zeker van dat ze het graag had gewild.
Wat ik haar ook heb meegegeven in de kist zijn speelkaarten, want het zal vast niemand ontgaan zijn, klaverjassen was haar lust en haar leven! Dinsdagavond, woensdagmiddag, donderdagmiddag, om de week op vrijdagavond en 2x per maand op zondagmiddag.. ja ofzoiets.. ik kon t nauwelijks bijhouden. En als ik dan een keer een kinderverjaardag op een kaartmiddag had gepland dan was dat toch altijd wel een dingetje.. want ja.. kaarten was haar alles. Wat vond ze het jammer dat met de komst van corona haar kaartmiddagen en avonden verdwenen. Het stopte zo abdrupt.. maargoed ze heeft kaarten bij zich.. dus……
Die controle die mama zo graag had die begon ze de laatste jaren al wat meer te verliezen, ze moest beetje bij beetje dingen aan mij over laten. Zo bracht ik haar naar kaarten, naar het ziekenhuis en deed ik boodschappen met haar. Uiteraard was ik altijd op tijd, te laat komen was geen optie. Dat samen boodschappen doen stopte op het moment dat corona ons land binnendrong. Hoewel het mij een hoop tijd scheelde -Mam kon namelijk rustig 10 minuten bij de ontbijtgranen naar een pak toast zoeken,… “Ma die staan bij de chips”… “Nee ik weet zeker dat ze hier staan!”- vond ik het ook wel een gemis.
Het was toch een beetje ons momentje.. mama sjokkend met haar kar door de Lidl en ik er achteraan. En als we dan een gangpad verder waren bedacht ze zich iets wat ze dan van t pad daarvoor wilde hebben.. dus hop daar ging ik weer!
Toen ik de boodschappen alleen ging doen kreeg ik elke week een boodschappenlijstje mee. Thuis nam ik het lijstje altijd even met haar door zodat ze zeker wist dat ik alles van het lijstje begreep. Speciale dingen uit de folder werden niet alleen opgeschreven maar ook uit de folder geknipt en met een nietje aan het lijstje vast gemaakt. Alles om er maar voor te zorgen dat ik met het juiste thuis kwam.
Maar niet alleen het boodschappen doen ging niet meer. Mama merkte dat ook het naaien niet zo goed meer ging, het koste haar de laatste jaren allemaal meer en meer moeite. De oplettende kijker heeft op de kaart ook een naald en draad kunnen ontdekken.. want ja… als mijn moeder ergens om bekend stond dan was het wel om haar naaitalent. Ze maakte werkelijk alles! Ze was zo creatief! Van broeken, tot gordijnen, poppenkleertjes, stoelhoezen, complete carnavalsoutfits, knuffels, tasjes en trouwjurken.. niets was mama te gek! Haar naaikamer was haar heiligdom! Ik heb wel eens een poging gewaagd om achter een naaimachine te kruipen maar dit gen heeft mij duidelijk gemist, ongelooflijk hoe mijn moeder dit deed!
Maar hoewel ze minder achter haar naaimachine zat bleef ze creatief en inventief, zelfs in de laatste twee weken van haar leven bedacht ze nog dingen om het zichzelf makkelijker te maken. Zo had ze een pen aan een touwtje gemaakt zodat ze altijd een pen binnen handbereik had om dingen op te schrijven. Dingen voor mij.. ‘taakjes’.. want hoe ontzettend ziek ze ook was.. ze bleef regelen.
De boodschappenlijstjes slonken.. de ‘taakjes’ ook… in een paar dagen tijd vroeg ze me steeds minder. Ze gaf zich over, haar vertrouwen in mij was groot genoeg om het los te laten. Zelfs haar kasboek hield ze niet meer bij.. en dat is echt heel wat. Ze bleef zich tot op het laatst zorgen maken om papa, haar man, haar levensmaatje! Ze moest hem achter laten en dat deed haar pijn, dat baarde haar zorgen. Papa en ik hebben haar met regelmaat verzekerd dat het goed komt, “Ik ben er toch mam, ik zorg voor papa!” En die zorg, die neem ik met liefde op me.. “Pap vanaf nu moet je het doen met mijn kookkunsten. Het zal wennen zijn na al die jaren maar ik zal proberen er net zoveel liefde in te stoppen als mama altijd deed!”
Mam.. we houden van je, we missen je.. en mochten ze daar waar je dan ook bent pen en papier hebben, schroom dan niet.. en stuur me gewoon je boodschappenlijstje……..
